"Kennisuitwisseling is de grootste uitdaging voor onze organisatie"

Als geen ander kent Bastiaan Pellikaan het groene onderwijs. Hij studeerde niet alleen aan de agrarische hogeschool in Dronten, maar volgde ook de lerarenopleiding bij de toenmalige Stoas Hogeschool. Na een aantal jaren als docent te hebben gewerkt kwam hij in 1998 in de directie van de Stoas, zowel bij de lerarenopleiding als bij de commerciële activiteiten. Stoas Hogeschool fuseerde in 2006 met Aeres. Sinds die tijd zit Bastiaan in het bestuur van de onderwijsgroep waarvan de laatste acht jaar als bestuursvoorzitter. Samen met Rien Komen en Ilona Dulfer vormt hij de Raad van Bestuur.
Het gesprek vindt plaats op het bestuursbureau in Ede waar het vanwege de coronamaatregelen erg rustig is. “Dat vind ik het meest vervelende van deze tijd: mensen ontmoeten elkaar niet meer. We kunnen niet meer fysiek iets vieren en er is veel om te vieren. Het voelt een beetje alsof de smeerolie uit de organisatie is.”

“Corona heeft veel impact gehad op onze organisatie. Ik denk hierbij vooral aan de docenten die van het ene op het andere moment, zonder oefening, moesten overschakelen op online lesgeven. Leren is bij uitstek een sociaal proces. Onvoldoende contacttijd raakt vooral die leerlingen en studenten die er hard aan moeten trekken om bij te blijven. Ik heb enorm veel waardering voor de wijze waarop we met elkaar invulling geven aan afstandsonderwijs, maar ik realiseer me ook dat we op dit gebied nog veel te leren hebben. Dankzij corona hebben we wel veel ervaring opgedaan met andere vormen van onderwijs en leren.”

“Dat is een veelgestelde vraag, maar ik vind dit niet het juiste moment om daarover een besluit te nemen. Als je met een boot op het water vaart en het begint te stormen, dan ga je je boot repareren. In een storm ga je niet nadenken over een nieuwe boot. Dat doe je pas als de storm voorbij is en je in rustiger vaarwater komt.”
“Als de coronacrisis onder controle is, gaan we analyseren wat we van deze situatie hebben geleerd. Ik denk zeker dat er vormen van flexibilisering blijven bestaan. Corona laat zien dat we niet allemaal tegelijkertijd op locatie hoeven te zijn en niet voor iedere afspraak in de auto hoeven te stappen. Veel werkzaamheden zijn prima vanuit huis te doen. Toch ben ik ervan overtuigd dat het voor de onderlinge samenwerking gewoon goed is om elkaar fysiek te ontmoeten.”

“Het is onze taak te laten zien wat er kan en mogelijk is in de agrarische sector. Daarom hebben we in Dronten biodynamische -, biologische - en gangbare landbouw en werken studenten met verschillende melkveehouderijsystemen bij Aeres Farms. We experimenteren met strokenteelt en volop met precisielandbouw. Op deze manier kunnen we professionals opleiden die meebewegen in de transitie naar een duurzame sector en een duurzame leefomgeving, of daarin voorloper willen zijn. Ons onderwijs biedt studenten het handelingsperspectief om op basis van feiten en onderzoek eigen keuzes te maken voor een toekomst in de agrarische sector.”
“Het NOS Journaal interviewde onlangs enkele van onze agrarische studenten uit het mbo en hbo over de actuele vraagstukken in de landbouw. Zij gaven hele evenwichtige antwoorden waaruit blijkt dat ze bewust bezig zijn met de landbouw van de toekomst. Studenten zelf zien ook heel goed dat er wat moet veranderen om landbouw, natuur en maatschappij beter in harmonie te brengen.”

“Bij de landbouwdiscussie in de media valt het me op dat veel mensen reageren vanuit emotie en meningen, en niet op basis van feiten en onderzoek. Er worden tegenstellingen gecreëerd tussen landbouw en natuur. Ik vind dat onbegrijpelijk. Landbouw ís juist afhankelijk van de natuur, van insecten, van bodemvruchtbaarheid en biodiversiteit. Landbouw, leefomgeving en natuur moeten we niet tegen elkaar uitspelen, maar juist verbinden!”

“De huidige vraagstukken in de agrarische sector zijn vooral het gevolg van schaalvergroting. Voor een toekomstbestendige landbouw zullen we emissiearmer en efficiënter moeten gaan produceren en verwerken. Dat bereiken we onder meer door een mooie gesloten kringloop. Dat hoeft echt niet op één boerenbedrijf te gebeuren, maar kan ook prima regionaal en zelfs bilateraal. Als je bedenkt dat Nederland de meeste landbouwproducten naar het Ruhrgebied in Duitsland exporteert, kunnen we op die afstand heel goed een gesloten kringloop realiseren.”
Op zijn kantoor hangt een oude didactische schoolkaart over zuivelbereiding. “Deze schoolkaarten waren de multimedia van vroeger, maar zijn nog steeds actueel omdat ze het ketendenken zo goed illustreren.”

“Kennisuitwisseling is de grootste uitdaging voor onze organisatie. Een groeiend aantal lectoraten in het hbo voert in nauwe samenwerking met het bedrijfsleven praktijkgericht onderzoek uit dat tot innovaties leidt. Die kennis blijft niet binnen het hbo, maar gaan we ook toepassen in het mbo. Onlangs startten we met de eerste practoraten om zo docenten en studenten in het mbo actief te betrekken bij deze kennisinnovaties. De eerste practor is al benoemd en hij gaat zich bezighouden met kringlooplandbouw. De inzichten vanuit de practoraten komen vervolgens ook terug in het vmbo.”
“Kennisuitwisseling gebeurt daarnaast via de vele (internationaal) gesubsidieerde projecten in de instellingen, bijvoorbeeld vanuit het Regionaal Investeringsfonds, het Regieorgaan SIA etc. Daarbovenop stellen we ieder jaar eigen budget beschikbaar voor instellingsbrede ontwikkeling en innovatie.”

“De onderwijskundige expertise van de faculteit in Wageningen helpt studenten en docenten Aeres-breed om betere professionals te worden in hun vakgebied. Mooie voorbeelden zijn het onderzoeksproject ‘Leren voor duurzame ontwikkeling’ over een integrale aanpak van kennis, vaardigheden, houdingen en waarden. Daarnaast zijn er de professionele leergemeenschappen waar collega’s onderling inzichten en ervaringen delen. Een ander voorbeeld is de publicatie over onderwijsvraagstukken die samenhangen met de transitie in de agrofoodsector. Hoewel er al veel gebeurt op het gebied van kennisoverdracht, ben ik ervan overtuigd dat we de didactische expertise vanuit Wageningen in de toekomst nog beter dan we nu doen kunnen benutten.”

“Onze wortels zijn groen en dat zie je duidelijk terug in de keuze van onze kernthema´s: agrofood en ondernemen, groene en gezonde leefomgeving, dier en diergezondheid, bloem, styling en design, food, techniek, leren en ontwikkelen. Tegelijkertijd vinden we de groene periferie ook belangrijk, zoals voeding & gezondheid, techniek & technologie en gezond leven in de stad. Op al deze thema’s hebben we op alle opleidingsniveaus veel expertise in huis. Als het gaat om open teelten, melkveehouderij, bloemen, dierverzorging en in toenemende mate leefomgeving, staat Aeres (internationaal) in de voorhoede van kennisontwikkeling en dit verklaart mede onze voortrekkersrol binnen kennisnetwerken als GroenPact.”

“Net als Aeres heeft Nordwin College een groen profiel en denken we eensluidend over onderwijs. Dat geeft wederzijds veel vertrouwen. De institutionele fusie met Nordwin College krijgt dit jaar zijn beslag en ondanks de coronamaatregelen liggen we op schema met de uitvoering. De kritische punten zijn op dit moment de integratie van het studentinformatiesysteem en de examenorganisatie. Het streven is dat per 1 augustus de (v)mbo locaties in Buitenpost, Heerenveen, Leeuwarden en Sneek officieel aanhaken bij Aeres.”

“In augustus 2017 gingen alle onderwijsinstellingen en cursuscentra de naam Aeres voeren. We namen afstand van de merknamen Groenhorst, CAH, Stoas en PTC. Voor sommige mensen was die naamsverandering best een ding, maar inmiddels is iedereen eraan gewend. Het feit dat we nu allemaal Aeres heten, versterkt de bewustwording dat we samen als collega’s bouwen aan de toekomst van ons groene onderwijs. Die gezamenlijkheid, daar gaat het om.”

Dit is het slotartikel van een vierluik waarin onderwijsprofessionals van Aeres hun visie geven op de actuele ontwikkelingen op weg naar duurzaam produceren, anders leren en een groenere leefomgeving. Nieuwsgierig naar de eerdere verhalen? Klik dan op de links.