Het gesprek vindt niet plaats in Madelons kantoor. Daar zit sinds kort haar opvolger, Jacqueline van Rennes. We lopen naar de werkkamer van een collega die er even niet is. In de hogeschool zijn de voorbereidingen voor Madelons afscheid volop bezig. “Ik mag dit allemaal niet zien, maar de business gaat wel gewoon door. Het is niet zo dat ik mijn werk nu minder doe, of half. Ik voer overgangsgesprekken en probeer zaken goed af te ronden. Iedereen vraagt nu ineens hoe het met mij gaat. Ik zie er toch vrolijk en gezond uit?” In de belangstelling staan is duidelijk niet haar ding.
Knokken voor voortbestaan
Er was veel aan de hand toen Madelon op 1 juni 2002 begon bij de Stichting tot Ontwikkeling van Agrarische onderwijskunde en Scholing (de voorloper van Aeres Hogeschool Wageningen). De twee onderwijslocaties in Den Bosch en Dronten werden in 2003 ontvlochten van de moedermaatschappij en opereerden daarna als zelfstandige kleine hogeschool. Ondanks de lastige omstandigheden genoot Madelon van deze periode. “Het was een uitdaging en keihard werken, maar ook ontzettend leuk. We knokten voor ons voortbestaan.” In die tijd zag het er niet naar uit dat de kleine hogeschool zou uitgroeien tot de grootste lerarenopleider in de beroepsgerichte vakken voor vmbo en mbo. De aansluiting bij de Aeres Groep op 1 januari 2006 vormde daartoe de aanzet. Stoas kon weer voluit toekomstplannen maken en zelfs aan nieuwbouw gaan denken.
Ingewikkelde beslissing
Met één lerarenopleiding (Educatie- en kennismanagement groene sector) was de hogeschool in die tijd best kwetsbaar. Het plan ‘Perspectief 2010’ voorzag niet alleen in een verbreding van het opleidingsaanbod voor de beroepsgerichte vakken, maar ook in de ontwikkeling van een Associate degree-opleiding, de masteropleiding Leren en Innoveren en de start van praktijkgericht onderzoek. Hierdoor zou de school beter bestand zijn tegen toekomstige ontwikkelingen in het groene onderwijs. Op inspirerende wijze en met onvermoeibare energie gaf Madelon mede leiding aan deze belangrijke ontwikkelingen. Dat deed ze ook toen de hogeschooldirectie (Arjen Heerema, Bastiaan Pellikaan en Madelon, red.) constateerde dat het voor de doorontwikkeling van de hogeschool beter zou zijn om vanuit één locatie te opereren. De keus viel op Wageningen, waar in de nabijheid van Wageningen UR nieuwbouw zou komen. Hoewel Madelon volledig achter de verhuizing stond, viel deze beslissing haar toch zwaar. “Sommige medewerkers moesten ’s morgens zo vroeg van huis dat ze hun kinderen niet meer naar school konden brengen. De verhuizing raakte collega’s in hun persoonlijke sfeer en dat vond ik lastig en ingewikkeld. Ik heb in die tijd dikwijls gedacht: is dit het juiste besluit? Maar ondanks de tegenargumenten overheerste steeds de overtuiging dat we er goed aan deden om naar Wageningen te gaan. Ik kon het voor mijzelf en anderen blijven uitleggen.”
Verhuisdozen
Met de verhuizing naar Wageningen brak er in meerdere opzichten een nieuwe fase aan. Arjen Heerema stopte als directeur in Dronten en Bastiaan Pellikaan trad toe tot het college van bestuur van Aeres. Madelon was vanaf dat moment hét gezicht van de hogeschool. Samen met haar team ging ze enthousiast aan de slag met plannen maken voor de nieuwbouw. In tussentijd namen team en studenten van Dronten en Den Bosch in juli 2011 tijdelijk hun intrek in een voormalig schoolgebouw aan de Churchillweg in Wageningen. Daags voor die verhuizing publiceerde dagblad de Gelderlander een leuke foto waarop Madelon druk in de weer is met een stapel verhuisdozen.
Madelon met Arjen Heerema. Handen uit de mouwen aan de Churchillweg.
Nieuwbouw laat visie op leren zien
In 2013 volgde de oplevering van de nieuwbouw aan de Mansholtlaan. Sleutelwoorden in het ontwerp zijn: natuur, ontmoeten, verbinden en duurzaam. Madelon is enorm blij met het eindresultaat. “We wilden niet zomaar een leuk gebouw neerzetten. Vooraf hebben we met elkaar goed nagedacht wat we met dit schoolgebouw willen bereiken en welke functie het moet vervullen. Het samen of collectief leren is van groot belang voor het individuele leren. Ontmoeting is hiervoor de sleutel en dat zie je hier duidelijk terug. Overal zijn zichtverbindingen met buiten. De school is een soort hub in de wereld waar je elkaar ontmoet, je werkervaring verbindt met de theorie en zo je kennis ‘construeert’. Onze opleiders vervullen hierin een belangrijke rol. Dit gebouw laat onze visie op leren zien en hier werken is een voortdurend plezier.”
Inspiratiebron
De natuur is een belangrijke inspiratiebron voor de hogeschool. Anders dan agrarisch groen, gaat natuur over processen en systemen en hoe die twee met elkaar samenwerken. “Wij leiden sociale veranderaars op die deels terechtkomen in het groene domein, maar ook in de horeca, de bakkerij en in de evenementensector. De kennis over leren staat centraal. Ons vak is leraar zijn of begeleider van leren en innoveren.” Het bestuderen van ecologische systemen is volgens Madelon erg waardevol voor lerende individuen en organisaties. Dat is ook de reden dat de hogeschool recent twee lectoren aanstelde die praktijkgericht onderzoek gaan doen vanuit een ecosystemische blik op de wereld. Als voorbeeld noemt Madelon een mierenkolonie die onder alle omstandigheden bij elkaar blijft. Zelfs na een verstoring van buitenaf zoeken ze elkaar altijd weer op. “En weet je wat zo mooi is: er komt geen leider aan te pas. Ditzelfde principe streef ik ook na bij de hogeschool. Ik vergelijk onszelf wel eens met een grote pan risotto. Als de risottorijst kookt krijgt de korrel een zacht randje, wat zorgt voor de binding. Die binding zit in de mensen en in hun gedrag, zodat ze ook iets met en voor elkaar willen doen. In Wageningen werken professionals met veel expertise en ervaring. We hebben een enorme drive voor elkaar en voor onze studenten. We doen het echt samen.”
‘Waarom doen we dit?’
De start van het praktijkgericht onderzoek ziet Madelon als een hoogtepunt uit haar carrière. Ze legt uit dat praktijkgericht onderzoek meer is dan het aanstellen van lectoren. “Het gaat erom dat je met elkaar een cultuur ontwikkelt van onderzoekend zijn. Ik wil de dingen begrijpen. Door je steeds af te vragen waarom je dingen op een bepaalde manier doet, kun je erachter komen of zaken ook anders of beter kunnen. In onze organisatie heb ik de vraag ‘waarom doen we dit?’ dikwijls gesteld. Als je in een grotere organisatie werkt, krijg je af en toe te maken met gestandaardiseerde oplossingen die niet altijd aansluiten op het niveau waar het werk wordt gedaan. Dat schuurde soms. Ik kon ermee leven als er goede argumenten op tafel kwamen en ik het voor mezelf kon uitleggen.”
Mede dankzij het praktijkgerichte onderzoek ontwikkelde Madelon zichzelf tot een onderzoekende directeur. “Als er een vraagstuk speelt, ga ik eerst na welke feiten daarover bekend zijn. Bestaat er bijvoorbeeld al literatuur over? Is er onderzoek gedaan? Deze aanpak vraagt iets meer tijd, maar vind ik persoonlijk erg verrijkend.”
Nieuwe fase
Tot slot. Kijkt ze uit naar haar pensioen? “Er zijn nog zoveel leuke dingen om te doen op de hogeschool. Het zal best raar zijn om daar na volgende week niet meer bij betrokken te zijn. Wat ik niet erg vind, is dat ik straks niet meer om 06.00 uur hoef op te staan. Ik ben fit en gezond en ga deze nieuwe fase met plezier in. Ik ga me zeker amuseren.”
Een muzikaal eerbetoon door collega's.
Liber amicorum
Ter ere van het afscheid van Madelon de Beus stelden medewerkers en studenten het liber amicorum (‘vriendenboek’) samen met als titel ‘Innoveren en blijven leren’. Het boekje bevat een nieuwsgierige blik op de toekomst en Aeres Hogeschool Wageningen. Madelon kreeg het overhandigd tijdens haar officiële afscheid op 8 oktober.
