De in Engeland geboren Sara droomt ervan dierenarts à la James Herriot te worden. Haar moeder en opa hebben een veeboerderij die ze graag zou overnemen, ware het niet dat haar oudere broer dat al wil. Als alternatief gaat ze Diergeneeskunde studeren aan de Universiteit van Glasgow. Tijdens haar coschappen komt ze voor een uitwisselingsprogramma in 1995 naar Nederland en wordt ze verliefd. Na haar studie vestigt Sara zich definitief in ons land en gaat ze als dierenarts aan de slag bij een gemengde praktijk in Montfoort.
‘Er gebeurt zoveel in het onderwijs’
Daar raakt ze op een dag in gesprek met de stagebegeleider van een studente van de paraveterinaire opleiding van Aeres MBO Barneveld. Of ze ook ambities heeft voor het onderwijs. “Eerlijk gezegd had ik daar nooit over nagedacht. Omdat het me wel leuk leek om met meerdere vakcollega’s les te geven aan de nieuwe generatie, besloot ik te solliciteren.” Aeres MBO Barneveld biedt haar in 2006 de kans om bij wijze van proef één dag per week aan de slag te gaan als docent/dierenarts. Hoewel ze nog veel ervaring moet opdoen met lesgeven, ondertussen haalt ze haar Pedagogisch Didactisch Getuigschrift, bevalt de proefperiode haar goed en krijgt ze een vaste aanstelling. “Het hele roerige van het onderwijs vind ik mooi; er gebeurt zoveel.”
‘Kloppen onze aannames?’
Onderzoek begint volgens Sara met de interesse om iets te willen weten. “Je kunt heel eenvoudig beginnen met een vraag waarop je het antwoord niet weet, of waarbij je denkt: hoe zit het nou echt? In de diergezondheid denken we vanuit jarenlange ervaring te weten wat werkt en wat niet. Maar in hoeverre kloppen onze aannames?” Als voorbeeld noemt Sara het huisvesten van konijnen. “Konijnen zijn groepsdieren die graag met soortgenoten samenleven. Dit levert direct ook een dilemma op omdat deze knaagdieren snel geslachtsrijp zijn en zich razendsnel voortplanten. Je kunt ervoor kiezen de konijnen niet in een groep te huisvesten of ze bijvoorbeeld te castreren. Wat is het beste alternatief? Mensen hebben vaak de neiging om dit soort dilemma’s vanuit een praktisch oogpunt op te lossen. Je wilt geen hok vol konijnen en dat is op zich logisch. Ons voorgevoel zegt dat het beter is om konijnen in een groep te huisvesten en daarom dan maar te kiezen voor castratie. Maar waar baseren we dat eigenlijk op en hoe kunnen we dat meten?”
Maatschappij is kritischer op dierenwelzijn
De manier waarop mensen met dieren omgaan verandert. “De maatschappij stelt meer vragen over dierenwelzijn en is daar kritischer op. De recente wetswijziging van de Wet dieren komt denk ik mede voort vanuit die maatschappelijke druk. Sociale media spelen hierin ook een belangrijke rol. Een post over dieren kan al snel als zielig worden bestempeld en voor je het weet heb je 10.000 mensen die dat ook vinden.” De practor is blij als mensen meer vragen stellen over dierenwelzijn en -gezondheid. Tegelijkertijd vraagt ze zich ook wel eens af in hoeverre meningen gebaseerd zijn op feiten. “Praktijkgericht onderzoek is gericht op wat we wéten en niet op wat we denken. Er moet ruimte zijn om de juiste antwoorden te onderzoeken.”
‘We delen de zin om te willen leren’
Sara is voor vier jaar benoemd bij Aeres MBO Barneveld. Ze vindt het leuk om terug te zijn op haar ‘oude nest’ en combineert het practoraat met haar huidige baan als docentopleider bij Aeres Hogeschool Wageningen. Hier doet ze praktijkgericht onderzoek voor het lectoraat ‘Grenspraktijken van opleiders en onderzoekers’ onder leiding van Niek van den Berg. Het lectoraat focust op het vergroten van onderzoekend vermogen van opleiders en onderzoekers.
Ze legt uit dat het mbo-practoraat een tweeledig doel nastreeft. “Door praktijkgericht onderzoek doen we meer kennis op over dierenwelzijn en -gezondheid en blijft ons onderwijs ook voor de toekomstige generatie actueel. Daarnaast draagt het practoraat bij aan het onderzoekend vermogen van docentonderzoekers. In een professionele leergemeenschap leren we van en met elkaar. Er is niemand in het practoraat die alles weet van onderzoek, ik ook niet. Met elkaar komen we verder en delen we de zin om te willen leren.”
Vijf onderwijsteams
Aeres MBO Barneveld faciliteert en financiert het practoraat, dat zowel op gezelschapsdieren focust als op productiedieren. Dit hangt samen met de vijf onderwijsteams in Barneveld: Hippisch, Dier en gezondheid (paraveterinair), Dierverzorging, Diermanagement, Veehouderij (inclusief Groen, grond & infra). Vanuit ieder onderwijsteam doet één docentonderzoeker een jaar lang gedurende één dag per week praktijkgericht onderzoek voor het practoraat. Sara begeleidt de docentonderzoekers en helpt hen met specifieke leervragen. Die kunnen variëren van handvatten voor het schrijven van een onderzoeksplan, het betrekken van studenten en docenten bij onderzoek tot het rapporteren van onderzoeksresultaten.
Onderzoeksvragen komen vanuit de school
De onderzoeksvragen komen vanuit de onderwijsteams en gaan over actuele vraagstukken over dierenwelzijn en -gezondheid op school. Op dit moment buigt het practoraat zich onder meer over de belasting van schoolpaarden tijdens de hippische praktijklessen op het Aeres Hippisch Centrum in Kootwijkerbroek. De school hanteert hiervoor een managementsysteem. Onderzoek moet uitwijzen in hoeverre die berekening klopt met de werkelijke belasting. Een docentonderzoeker van het opleidingsteam Veehouderij onderzoekt de handelingsprocedure in het Poultry Expertise Centre in Barneveld. De onderzoeksvraag richt zich op de beste manier om kippen te vangen voor de slacht en welke methode de minste inbreuk op dierenwelzijn heeft. Een ander onderzoek gaat over het effect van Uv-licht op vogelgedrag in volières en de invloed daarvan op dierenwelzijn en -gezondheid.
Nieuwsgierige professionals
Aan het einde van dit studiejaar verwacht het practoraat haar eerste onderzoeksresultaten bekend te kunnen maken. Sara constateert dat het practoraat nu al een positieve uitwerking heeft. “Het gebeurt regelmatig dat collega’s mij op school aan mijn jas trekken met allerlei onderzoeksvragen. We willen toe naar nieuwsgierige en leergierige professionals, zowel bij onze studenten als onze docenten. Als het practoraat daaraan kan bijdragen is dat heel mooi.”
