Het Groene Lyceum met onderzoekend leren als didactiek van start bij Aeres VMBO en MBO Leeuwarden

Na een voorbereidingstijd van ruim twee jaar zijn Aeres VMBO en MBO Leeuwarden recent gestart met Het Groene Lyceum (HGL). Bij deze praktische leerlijn kunnen leerlingen in zes jaar tijd een vmbo gl/tl-diploma en een mbo-diploma op niveau 4 halen. Biologiedocent Sjoerd Atze de Jong zit in de projectgroep van deze leerlijn. “Het huidige vmbo-onderwijs is vooral gericht op kennisoverdracht vanuit een bepaalde methode. Ik merk dat bij mijn eigen vak biologie, waar een groot deel van de lesstof uit begrippenkennis bestaat. Natuurlijk hebben leerlingen een bepaalde basiskennis nodig, maar veel van die kennis is voor iedereen binnen handbereik. Je hoeft alleen maar op je telefoon te kijken om te weten hoe bijvoorbeeld een hart in elkaar zit.”

Bijval

Hij krijgt bijval van zijn locatiedirecteur Marga Schmit. “De maatschappij verandert snel. We weten allemaal dat de leerlingen die we nu opleiden, behoefte hebben aan toekomstgerichte kennis en vaardigheden. Daarom omarmen alle vmbo-scholen van Aeres Leren voor Duurzame Ontwikkeling (LvDO). Met betekenisvolle opdrachten uit de praktijk willen we bij leerlingen een onderzoekende houding en actief burgerschap stimuleren.”

Voor Het Groene Lyceum ontwikkelt de Friese school een curriculum met de didactiek van onderzoekend leren aan de hand van de acht Groene Werelden van Groenpact. Marga is ervan overtuigd dat lesstof meer betekenis krijgt als die wordt gekoppeld aan een project in een werkelijke situatie. “Leerlingen beseffen hierdoor beter waarom ze iets leren en dat werkt over het algemeen motiverend. Op deze manier werkt HGL als een vliegwiel voor verandering. Ik merk dat veel docenten op onze school hier enthousiast over zijn en ook graag volgens deze didactiek willen (gaan) werken.”

Samen verantwoordelijk voor het onderwijs

Een van hen is Jisca Adriaanse, docent Nederlands op het mbo in Leeuwarden. Ze geeft mede leiding aan de HGL-projectgroep. Samen met Sjoerd-Atze en enkele andere collega’s schetste ze vorig schooljaar de pijlers voor de zesjarige doorlopende leerlijn (zie onderstaande illustratie, red.). De projectgroep maakte flinke stappen in de ontwikkeling van vakoverstijgende themaprojecten. Gedurende het schooljaar staat er gedurende zes weken steeds één thema centraal. Per schooljaar zijn er in totaal zes van deze themaweken. “We hebben gekeken hoe we de reguliere lessen in de ochtend kunnen verbinden met de projecten die ’s middags aan bod komen. Door hiermee bezig te zijn, ga je als docent anders over je eigen lessen nadenken en groeit het besef dat we als docententeam samen verantwoordelijk zijn voor het onderwijs aan onze leerlingen en studenten. Dat vind ik een mooi proces”, aldus Jisca.

Een van de vakoverstijgende thema’s is gekoppeld aan de Groene Wereld ‘Energie, Water & Veiligheid’. Sjoerd Atze legt uit dat vmbo-leerlingen gaan ontdekken wat ervoor nodig is om schoon (drink)water te hebben en te houden. “We gaan bijvoorbeeld langs bij een waterzuiveringsinstallatie om te zien hoe het waterzuiveringsproces in zijn werk gaat en wat er met het gezuiverde water gebeurt. Ook gaan de leerlingen de kwaliteit van drinkwater vergelijken met slootwater.” Om deze opdrachten tot een goed einde te brengen, hebben leerlingen volgens de biologieleraar niet alleen kennis nodig van scheikunde, natuurkunde en biologie, maar ook van maatschappijleer. “De vraag naar het maatschappelijke belang van voldoende drinkwater wordt steeds belangrijker.”

Leerlingen een stap verder brengen

Deze onderzoekende manier van leren vergroot de zelfstandigheid van vmbo-leerlingen. Het gevolg is dat de sturing door docent afneemt. Deze nieuwe mindset is geen kwestie van even een knop omzetten, weet Sjoerd Atze. “Ik heb een voorkeur voor frontaal lesgeven. Dat ga ik binnen HGL een stuk minder doen. Maar het gaat er niet om wat ík wil. Als docent kijk je altijd wat er nodig is voor de leerlingen. Sinds ik actief betrokken ben bij de ontwikkeling van HGL kijk ik kritischer naar de onderwijsbehoefte van leerlingen en hoe we die als school kunnen verbeteren. Voor mij betekent dit bijvoorbeeld dat ik meer uit mijn comfortzone moet komen om leerlingen een stap verder te brengen.” 

“Voor mij is het heel belangrijk om een gezamenlijke visie te hebben voor het vormgeven van ons onderwijs. Dat we overeenstemming hebben over de didactiek en hoe we die handen en voeten willen geven.” Om hier meer over te leren, startte Jisca afgelopen jaar de masteropleiding Leren en Innoveren bij Aeres Hogeschool Wageningen. Tijdens de lessen komt onder meer aan bod hoe je als team een verandering in gang kunt zetten binnen de school. Ze legt uit dat een breed draagvlak hiervoor belangrijk is. “De organisatie van HGL betekent iets voor het lesrooster, de overlegstructuur, de jaaragenda, noem maar op. Door het hier op school over te hebben en steeds te laten zien waar we mee bezig zijn, gaan collega’s die nu nog zijdelings betrokken zijn ook ervaren wat de veranderingen voor henzelf kunnen betekenen. Zo komen we tot een gezamenlijk leerproces.”