Stan Frijters is docent en onderzoeker bij Aeres Hogeschool Wageningen. Hij verdiept zich al langer in de methode van de VN-organisatie voor Onderwijs, Wetenschap en Cultuur. In 2016 publiceerde hij, vanuit een NRO-onderzoek in samenwerking met een aantal aoc’s en universiteiten, de handreiking ‘Leren voor Duurzame Ontwikkeling – Gewoon Doen!’. Deze handreiking helpt onderwijsinstellingen bij het vormgeven en implementeren van transitiegericht leren.
Waar gaat Leren voor Duurzame Ontwikkeling over?
“De huidige maatschappelijke uitdagingen, zoals klimaatverandering, dreigende voedselschaarste en een groeiende verstedelijking, zijn complex en discipline-overstijgend. Om echt duurzame veranderingen in gang te zetten, is meer nodig dan het traditionele onderwijskundige model van kennis reproduceren. Met oude middelen kun je niet iets nieuws bereiken. De kracht van Leren voor Duurzame Ontwikkeling is dat leerlingen en studenten op een onderzoekende en actieve manier kennis gaan próduceren. Zie het als actief burgerschap waarbij jongeren actief meewerken aan oplossingen voor complexe vraagstukken.”
Stan Frijters
Kun je hier een voorbeeld van geven?
“Ik heb contact met een bedrijf dat gemeenten adviseert bij de vergroening van pleinen, vanuit de gedachte dat stedelingen een groene omgeving als prettig ervaren. Dat bedrijf wil weten of dat ook echt zo is. Daarom laten ze nu door leerlingen een instrument ontwerpen dat in kaart brengt in hoeverre leeftijdgenoten zich op een groen plein fijner voelen dan op een ander plein. De kennis die de leerlingen hiermee opdoen, draagt ook bij aan het doelgericht vergroenen van de stad en stimuleert een positievere gemoedstoestand van mensen.”
Wat betekent transitiegericht leren voor docenten?
“De onderwijsactiviteit is aan de hand van authentieke vraagstukken die onderzoekend en betekenisvol zijn. Dat vraagt vaak een net iets andere rol van docenten. In plaats van leerlingen en studenten te overtuigen van iets, bereiken docenten vaak meer als ze een didactisch coachende rol innemen zodat jongeren kunnen, mogen en durven leren. Onderzoek van het Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek (NRO, red.) toont dit ook aan. Op scholen die al met Leren voor Duurzame Ontwikkeling werken, blijken leerlingen en studenten van alle opleidingsniveaus meer te kunnen dan waartoe ze in reguliere situaties worden uitgedaagd. Onderzoekend leren is dus erg krachtig en vergroot het zelfvertrouwen en prestaties van jongeren. Ook de docenten zijn overwegend positief over hun nieuwe, coachende rol. Bij Aeres Hogeschool Wageningen hebben Leren voor Duurzame Ontwikkeling en didactisch coachen een plaats in het curriculum van de lerarenopleiding.”
Hoe helpt Aeres scholen die aan de slag willen met transitiegericht leren?
“Het Educatief Programma Floriade (EPF) is een laagdrempelige manier voor scholen om hiermee te experimenteren. Het online platform bevat een aantal authentieke vraagstukken gebaseerd op de Floriade-thema’s groen, energie, gezondheid en voeding. Bijvoorbeeld: wat is de rol van groen in de stad van 2050? Of hoe ziet een duurzame energiehuishouding van de school in 2050 eruit? Hoe kunnen we voor de stad van 2050 op een verantwoorde manier voedsel produceren? Omdat niet iedere school evenveel ervaring met transitiegericht leren heeft, bieden we twee werkwijzen aan. ‘Geprogrammeerde Instructie’ is een werkwijze die docenten veel structuur geeft en waarmee de klas aan de hand van acht afgebakende stappen een onderzoek doorloopt. ‘Design Thinking’ is een meer open werkwijze die leerlingen en studenten veel vrijheid geeft om met een oplossing voor een vraagstuk te komen. Stel, een bedrijf houdt iedere week een x-aantal tomaten over die worden weggegooid. Wat kan dat bedrijf nog anders met die tomaten doen, in plaats van ze weg te gooien? Het EPF stimuleert jongeren om oplossingsgericht aan de slag te gaan met complexe vraagstukken, waarbij oplossingen liefst ook in de beroepspraktijk worden toegepast.”
Wat is voor Aeres de grootste uitdaging van LvDO?
“De stip aan de horizon is heel duidelijk: Aeres wil in het vmbo, mbo en hbo de groene veranderaars van de toekomst opleiden. Om transitiegerichte didactiek echt een push te geven, zullen we dat goed moeten inbedden in onze organisatie. Op dat vlak hebben we nog best een aantal stappen te zetten. Als we elkaars expertise gaan gebruiken én delen, worden we nog meer een lerende organisatie. Het feit dat veel scholen buiten Aeres belangstelling voor het educatieve programma hebben, laat denk ik al zien dat men ons als een innovatieve club ziet waar betrouwbare didactische kennis zit. Dankzij het EPF kunnen we de rol van groene veranderaar verder versterken en ook andere scholen stimuleren om met transitiegericht leren aan de slag te gaan. Dat is natuurlijk fantastisch.”
